Kanser Tedavisi Saç Dökülmesine Neden Olur mu?
Saç dökülmesi, kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavilerinin yaygın bir yan etkisidir. Bu tedaviler, kanser hücrelerini öldürmeyi veya büyümelerini durdurmayı hedefler. Ancak aynı zamanda vücuttaki sağlıklı hücreleri de etkileyebilirler — özellikle saç büyümesini sağlayan hücreleri.
Kemoterapi ve Saç Dökülmesi
Kemoterapi, hızlı bölünen kanser hücrelerini yok etmek için güçlü ilaçlar kullanır. Ne yazık ki, bu ilaçlar saç köklerindeki gibi hızla bölünen sağlıklı hücreleri de etkileyebilir. Her kemoterapi gören hasta saç dökülmesi yaşamaz, ancak birçok kişi bu yan etkiyle karşılaşır.
Saç dökülme olasılığı aşağıdaki faktörlere bağlıdır:
- Kullandığınız kemoterapi ilaçları: Bazı ilaçlar diğerlerinden daha fazla saç dökülmesine yol açar. Örneğin, meme kanseri için kullanılan bazı tedaviler belirgin saç incelmesi veya tamamen dökülmeye neden olabilir.
- Dozaj ve sıklık: Yüksek dozda ve sık aralıklarla verilen tedavilerde saç dökülmesi riski artar. Doktorunuz bu risk hakkında sizi bilgilendirecektir.
Genellikle saç dökülmesi, tedaviden 2-3 hafta sonra başlar. Bazı kişilerde birkaç seans sonunda bile dökülme görülebilir. Saçlar yavaş yavaş incelerek veya bir anda tutamlar halinde dökülebilir. Bu dökülme genellikle ağrısızdır. Başın yanı sıra koltuk altı, kaşlar, sakal, genital bölge ve bacaklardaki tüyler de dökülebilir.
Radyoterapi ve Saç Dökülmesi
Radyoterapi de saç dökülmesine yol açabilir, ancak bu dökülme sadece ışın verilen bölgede gerçekleşir. Örneğin, baş veya boyun bölgesine radyoterapi uygulanıyorsa o bölgelerde saç dökülmesi görülme olasılığı yüksektir.
Dökülmenin derecesi aşağıdaki faktörlere bağlıdır:
- Hedeflenen vücut bölgesi: Işın verilen bölgedeki saçlar dökülebilir. Örneğin, göğüs bölgesine ışın verilirse o bölgedeki tüylerde dökülme olabilir.
- Dozaj ve sıklık: Daha yüksek dozlarda radyoterapi saç dökülmesi ihtimalini artırır. Saçların dökülmesi genellikle birkaç hafta içinde başlar.
Saçım Geri Çıkar mı?
Çoğu kişi için kemoterapi tamamlandıktan sonra saçlar geri çıkar. Bu süreç genellikle 6 ila 12 ay sürebilir. Nadiren de olsa bazı kişilerde kalıcı saç kaybı olabilir. Yeniden çıkan saçlar, öncekinden daha kıvırcık, düz veya farklı renkte olabilir.
Radyoterapi sonrası ise saçların tekrar çıkması her zaman garanti değildir. Eğer çıkarsa da yapısı veya rengi farklı olabilir.
Saç Dökülmesi Önlenebilir mi?
Kemoterapi sırasında saç dökülmesini önlemeye veya azaltmaya yardımcı olabilecek yöntemler mevcuttur. Bunlardan biri soğutucu başlık (soğuk şapka) kullanımıdır. Bu başlıklar tedavi süresince kafa derisini soğutarak, saç köklerine giden kemoterapi ilacı miktarını azaltır.
İki tür soğuk başlık vardır:
- Tedavi boyunca makineye bağlı kalan, sürekli soğuk kalan başlıklar
- Önceden dondurulan ve seans boyunca belirli aralıklarla değiştirilen başlıklar
Soğuk başlıklar en çok meme kanseri tedavisi gören kişiler tarafından tercih edilir. Ancak her hastada işe yaramaz. Bazı kemoterapi türleri için etkisiz olabilir. Yan etkileri arasında baş ağrısı ve üşüme hissi bulunabilir. Ayrıca maliyetlidir ve tüm sigortalar tarafından karşılanmaz. Bu seçeneği düşünüyorsanız doktorunuza danışın.
Saç Dökülmesiyle Nasıl Baş Edilir?
Dökülme Öncesi Saç Bakımı
- Hafif şampuanlar kullanın.
- Saçınızı ovalamak yerine nazikçe kurulayın.
- Yumuşak fırçalar kullanın.
- Fön makinesi, maşa, düzleştirici gibi ısıtıcı aletlerden kaçının.
- Saç boyası veya sprey gibi kimyasal ürünlerden uzak durun.
Saç Kesimi veya Tıraş
Bazı kişiler saç dökülmesinden önce saçlarını kısaltmayı veya tamamen kazıtmayı tercih eder. Bu duygusal olarak hazırlanmayı kolaylaştırabilir ve dökülme sürecini daha kontrollü hale getirebilir.
Baş Örtüsü Kullanımı
Peruk, şapka, eşarp veya bone gibi ürünler saç dökülmesinden sonra özgüven ve konfor sağlar. Amerikan Kanser Derneği gibi kuruluşlar uygun fiyatlı peruk kaynakları sunar. Bazı sigorta poliçeleri, kanser tedavisine bağlı saç dökülmesi için peruk masraflarını karşılayabilir.
Kafa Derisini Koruma
- Dışarıdayken şapka veya eşarp kullanın.
- Güneşe maruz kalacaksanız kafa derinize güneş kremi sürün.
- Saten yastık kılıfı kullanarak sürtünmeyi azaltın.
Saçlar Yeniden Çıkarken Bakım
Saçlar yeniden çıkarken daha ince, hassas veya farklı bir yapıda olabilir:
- Haftada en fazla 2 kez yıkayın.
- Kurumuş deriyi nazikçe temizleyin.
- Saçınızı zorlamadan şekillendirin, fırçalamada nazik olun.
- Saç boyası, perma gibi kimyasal işlemlerden kaçının.
Saç Dökülmesinin Duygusal Etkisi
Birçok kanser hastası için saç dökülmesi, tedavinin en zorlayıcı yan etkilerinden biridir. Üzüntü, öfke ve kaygı gibi duygular yaygındır. Bu duyguları bastırmak yerine kabul etmek ve destek almak önemlidir.
Doktorunuz, hemşireniz, bir aile üyesi, arkadaş ya da ruh sağlığı uzmanıyla konuşmak size iyi gelebilir. Birçok kanser merkezinde, benzer deneyimler yaşayan kişilerle konuşabileceğiniz destek grupları da mevcuttur.
