ALT (Alanin aminotransferaz) ve AST (Aspartat aminotransferaz), karaciğer fonksiyonlarını değerlendiren enzimlerdir. Bu enzimler, karaciğer hücrelerinde bulunur ve normalde kandaki seviyeleri düşüktür. Ancak karaciğer hasarı veya hastalığı söz konusu olduğunda, ALT ve AST seviyeleri yükselir. Bu yazıda, ALT ve AST değerlerinin ne anlama geldiğini, hangi durumlarda yükseldiğini ve ne zaman doktora başvurmanız gerektiğini ele alacağız.
ALT ve AST Nedir?
ALT ve AST, vücuttaki amino asitlerin metabolizmasında rol oynayan enzimlerdir. Genellikle karaciğer hücrelerinde bulunur, ancak aynı zamanda kalp ve kas hücrelerinde de düşük seviyelerde yer alabilirler. Bu enzimlerin kandaki seviyeleri genellikle düşük olsa da, karaciğer hasarı, inflamasyonu veya hastalığı durumunda kanda daha yüksek seviyelere çıkarlar.
Normal ALT ve AST Değerleri
- Normal ALT Değerleri: Genellikle litre başına 7-55 ünite (U/L) arasında değişir.
- Normal AST Değerleri: Genellikle litre başına 8-48 ünite (U/L) arasında değişir.
Bu değerler, laboratuvarlara ve bireysel özelliklere göre biraz değişiklik gösterebilir. Ancak, bu aralıkların dışına çıkan değerler genellikle bir karaciğer problemi olduğunu gösterebilir.
Yüksek ALT ve AST Değerlerinin Nedenleri
ALT ve AST seviyelerinin yükselmesine neden olan bazı yaygın durumlar şunlardır:
- Karaciğer Yağlanması (Hepatik Steatoz): Özellikle obezite ve insülin direnci ile ilişkili olarak karaciğerde yağ birikmesi ALT ve AST değerlerini artırabilir.
- Hepatit: Hepatit A, B, C gibi viral enfeksiyonlar karaciğer hücrelerine zarar vererek bu enzimlerin yükselmesine neden olabilir.
- Alkol Kullanımı: Aşırı alkol tüketimi karaciğer hücrelerini tahrip ederek ALT ve AST seviyelerini artırabilir.
- İlaçlar: Bazı ilaçlar (statinler, ağrı kesiciler, antibiyotikler) karaciğer üzerinde toksik etki yaparak bu enzimlerin yükselmesine yol açabilir.
- Siroz: Karaciğerin uzun süreli hasarı sonucu gelişen siroz, yüksek ALT ve AST seviyelerine neden olabilir.
- Kalp Hastalıkları: Kalp kası hasarı da AST seviyelerini yükseltebilir.
Düşük ALT ve AST Değerleri Ne Anlama Gelir?
Düşük ALT ve AST seviyeleri genellikle sağlıklı bir karaciğere işaret eder ve endişe verici bir durum değildir. Bununla birlikte, aşırı düşük seviyeler bazı metabolik bozuklukların işareti olabilir, ancak bu çok nadir görülür.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Eğer ALT ve AST seviyeleriniz yüksekse ve karaciğer problemleri ile ilişkili aşağıdaki belirtileri yaşıyorsanız bir doktora başvurmanız önemlidir:
- Şiddetli yorgunluk
- İştah kaybı
- Karın ağrısı veya şişkinlik
- Ciltte veya gözlerde sararma (sarılık)
- Koyu renkli idrar
Hangi Tıp Dalına Başvurulmalı?
ALT ve AST seviyelerindeki anormallikler için şu tıp dallarına başvurabilirsiniz:
- Gastroenteroloji
- İç Hastalıkları
Ek Kaynaklar
Daha fazla bilgi için aşağıdaki bağlantılara göz atabilirsiniz:
