Kısa Özet (TL;DR)
Doğum sonrası depresyon, doğumdan sonra haftalar içinde başlayan ve günlük yaşamı etkileyen duygudurum bozukluğudur. “Bebek hüznü”nden (ilk 1–2 haftadaki dalgalanmalar) farklıdır ve daha uzun sürer, daha yoğundur. Erken fark etmek, profesyonel destek ve sosyal yardım ile büyük ölçüde tedavi edilebilir.
Belirtiler, Sebepler ve Risk Faktörleri
- Belirtiler: Süreğen üzgünlük ve umutsuzluk, keyif alamama, yoğun kaygı, tahammülsüzlük, suçluluk, uyku ve iştah değişiklikleri, yorgunluk, odaklanma güçlüğü.
- Bebek hüznü (baby blues): Doğumdan sonraki ilk 1–2 haftada dalgalı duygular. Genelde kendiliğinden geçer. 2 haftadan uzun sürerse doktora başvurun.
- Nedenler (biyopsikososyal): Doğum sonrası hormon değişimleri, uyku eksikliği, stres, destek azlığı, geçmiş depresyon/anksiyete öyküsü, zor doğum veya bebekte sağlık sorunları.
- Risk faktörleri: Daha önce depresyon, planlanmamış gebelik, partnerle çatışma, sosyoekonomik zorluk, çoğul gebelik, kronik hastalık.
Tanı/Değerlendirme (Genel Bilgi)
Tanı, klinik görüşme ve standart tarama ölçekleriyle konur. Aile hekiminiz, kadın doğum uzmanı veya psikiyatri uzmanı Edinburgh Doğum Sonrası Depresyon Ölçeği (basit bir anket) ile tarama yapabilir. Gerekirse kan testleri ile tiroid gibi tıbbi nedenler dışlanır. Değerlendirme, belirtilerin süresi, şiddeti ve bebeğe/anneliğe etkisini içerir.
Tedavi ve Yönetim (Genel Bilgi)
- Psikoterapi: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve Kişilerarası Terapi (KDT) doğum sonrası depresyonda etkilidir. Kısa süreli, hedef odaklı yaklaşımlar tercih edilebilir.
- Sosyal destek: Partner, aile ve arkadaşlardan pratik yardım (ev işleri, uyku molaları) toparlanmayı hızlandırır. Destek grupları da faydalı olabilir.
- İlaç tedavisi: Bazı antidepresanlar (ör. SSRI grubu, reçeteli ilaçlar) emzirme döneminde hekim uygun görürse kullanılabilir. İlaçlar bireyseldir; hekime danışın.
- Şiddetli durumlar: İntihar düşünceleri, gerçeklikten kopma (sanrı/halüsinasyon) veya bebeğe zarar verme korkusu acildir. Derhal 112’yi arayın veya en yakın acile başvurun.
- Takip: Düzenli kontrol randevuları, ölçeklerle izlem ve gerekirse tedavi planının güncellenmesi önemlidir.
Yaşam Tarzı ve Önleme Önerileri
- Uyku ve dinlenme: Gece nöbetlerini partnerinizle paylaşın, gündüz kısa şekerlemeler yapın.
- Beslenme ve sıvı: Düzenli öğünler, su tüketimi ve pratik, besleyici atıştırmalıklar (yoğurt, kuru yemiş, meyve) enerji sağlar.
- Hafif hareket: Kısa yürüyüşler ve esneme, ruh halini iyileştirir. Doğum sonrası egzersizi hekim onayıyla planlayın.
- Sınırlar ve görev paylaşımı: Ev işlerini bölün, ziyaretleri sınırlayın. “Şu an yardıma ihtiyacım var” demek güçtür ama gereklidir.
- Ekran ve haber maruziyeti: Kaygıyı artırıyorsa sınırlandırın. Güvenilir kaynaklardan bilgi alın.
- Önleyici plan: Doğum öncesi bir “destek planı” yapın: kim alışveriş yapacak, gece kim kalkacak, acil durumda kimi arayacaksınız?
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
- Belirtiler 2 haftadan uzun sürüyor ve günlük hayatı belirgin etkiliyorsa.
- Kendinize ya da bebeğinize zarar verme düşüncesi varsa (acil).
- Gerçeklikten kopma, sesler duyma, aşırı şüphecilik gibi belirtiler varsa (acil; postpartum psikoz şüphesi).
- Yemek yemeyi/içmeyi veya uyumayı başaramıyorsanız.
- Yoğun panik ataklar, nefes darlığı, çarpıntı yaşıyorsanız.
Acil durumlarda 112’yi arayın veya en yakın acil servise başvurun.
Sık Sorulan Sorular
- Doğum sonrası depresyon ne kadar sürer? Tedaviyle çoğu kişi haftalar-aylar içinde belirgin düzelme yaşar. Erken başvuru süreci kısaltır.
- Emzirirken ilaç kullanabilir miyim? Bazı antidepresanlar emzirme ile uyumludur; risk–fayda değerlendirmesini hekiminiz yapar. Kendi başınıza ilaç başlamayın; hekime danışın.
- Bebek hüznü mü depresyon mu? Bebek hüznü genelde 1–2 haftada geçer. 2 haftayı aşan yoğun üzüntü, kaygı ve işlev kaybı depresyonu düşündürür.
- Eş/partner nasıl yardımcı olabilir? Uykuyu bölüşmek, ev işlerini üstlenmek, yargılamadan dinlemek ve randevulara eşlik etmek çok değerlidir.
- Psikoterapiye nasıl başlarım? Aile hekiminiz sevk edebilir; psikolog/psikiyatri klinikleri ve grup destek programları iyi başlangıç noktalarıdır.
Kaynaklar
Yasal Uyarı
Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır, hekiminizin yerini almaz.
Last reviewed: 2025-10-23
