Kısa Özet
Menopoz dönemi, adetlerin kalıcı olarak bitmesidir ve sıcak basması, uykusuzluk, duygu durum değişiklikleri ve vajinal kuruluk gibi şikâyetler sık görülür. Doğru bilgi, yaşam tarzı adımları ve gerektiğinde tıbbî destekle bu süreci daha rahat yönetmek mümkündür. Kişisel durumunuza uygun seçenekleri belirlemek için hekime danışın.
Belirtiler, Sebepler ve Risk Faktörleri
Menopoz, yumurtalıkların östrojen (kadınlık hormonu) üretiminin azalmasıyla oluşur. Geçiş dönemi olan perimenopozda şikâyetler dalgalanabilir.
- Sık görülen belirtiler: Sıcak basması ve gece terlemesi, uyku sorunları, yorgunluk, sinirlilik veya kaygı, duygu durum dalgalanmaları, konsantrasyon güçlüğü, vajinal kuruluk ve cinsel ilişkide ağrı, idrar sıkışması/kaçırma, eklem ağrıları, cilt ve saçta kuruluk.
- Uzun dönem etkiler: Kemik mineral kaybı (osteoporoz riski), kolesterol değişiklikleri ve kalp-damar riskinde artış.
- Belirtileri artırabilen etkenler: Sigara, aşırı kafein/alkol, fazla kiloluluk, düşük fiziksel aktivite, düzensiz uyku, yüksek stres.
- Özel durumlar: Cerrahi menopoz (yumurtalıkların alınması), kemoterapi sonrası erken menopoz gibi durumlarda belirtiler daha ani ve şiddetli olabilir.
Tanı/Değerlendirme (Genel Bilgi)
Menopoz tanımı, 12 ay boyunca adet görmeme ile konur. Çoğu kadında ek teste gerek olmaz. 40 yaş öncesi adetlerin kesilmesi veya çok şiddetli, beklenmeyen belirtiler varsa hekiminiz tiroid (TSH) veya bazı hormon testlerini isteyebilir.
Şikâyet günlüğü tutmak, tetikleyicileri (sıcak, baharatlı yiyecek, kafein, stres) belirlemeye yardımcı olur. Yaş, aile öyküsü ve diğer hastalıklar da değerlendirilir.
Tedavi ve Yönetim (Genel Bilgi)
Amaç, şikâyetleri azaltmak ve uzun dönem sağlığı korumaktır. Tedavi kişiye göredir; burada genel seçenekler özetlenmiştir.
- Hormon replasman tedavisi (HRT): Uygun kişilerde sıcak basması, gece terlemesi ve vajinal kurulukta etkilidir; kemik kaybını yavaşlatabilir. Ancak damar tıkanıklığı, inme ve meme kanseri gibi riskleri kişisel düzeyde değerlendirilmeli. HRT hakkında karar mutlaka hekiminizle birlikte verilmelidir. Hekime danışın.
- Hormonsuz ilaç seçenekleri: Bazı antidepresanlar (SSRI/SNRI), gabapentin veya klonidin sıcak basmasında yardımcı olabilir. Uyku ve anksiyete için ilaç dışı yaklaşımlar önceliklidir. Hekime danışın.
- Vajinal yakınmalar: Su bazlı kayganlaştırıcılar ve nemlendiriciler yararlı olabilir. Gerekirse düşük doz lokal vajinal östrojen etkili bir seçenektir. Hekime danışın.
- Uyku yönetimi: Uyku hijyeni (düzenli saat, serin ve karanlık oda, ekranları uyumadan 1–2 saat önce bırakma) ve bilişsel davranışçı terapi-uyku (CBT-I) etkilidir. Gece terlemesi için oda serinliği ve nefes alan pijamalar yardımcıdır.
- Kemik sağlığı: Düzenli ağırlık taşıyan egzersiz (yürüme, merdiven, direnç çalışmaları), kalsiyum ve D vitamini yeterliliği önemlidir. Genel olarak günde yaklaşık 1000–1200 mg kalsiyum ve 600–800 IU D vitamini hedeflenebilir; beslenme ve takviyeler için hekime danışın. Gerekli kişilerde kemik yoğunluğu ölçümü planlanır.
- Adet düzensizlikleri: Perimenopozda döngüler dalgalanabilir. Aşırı, uzamış veya beklenmeyen kanamalarda altta yatan nedenlerin dışlanması gerekir. Hekime danışın.
- Psikolojik destek: Duygu durum dalgalanmaları, kaygı ve özgüven etkilenebilir. Psikoeğitim, danışmanlık ve grup destekleri faydalıdır.
- Tamamlayıcı yaklaşımlar: Nefes egzersizleri, yoga, mindfulness ve akupunktur bazı kişilerde rahatlama sağlayabilir. Bitkisel ürünlerin (ör. soya izoflavonları, karayılan otu) etkisi değişkendir ve ilaç etkileşimleri olabilir. Hekime danışın.
Yaşam Tarzı ve Önleme Önerileri
- Gündelik pratikler: Kat kat giyinin, pamuklu ve nefes alan kumaşlar seçin. Sıcak banyo/sauna, baharatlı yiyecek, kafein ve alkolü azaltın.
- Hareket: Haftada en az 150 dakika orta şiddette aktivite (tempolu yürüyüş gibi) ve haftada 2 gün kas güçlendirici egzersiz yapın. Kısa, düzenli yürüyüşler bile fark yaratır.
- Beslenme: Sebze, meyve, tam tahıl, baklagil ve sağlıklı yağlardan zengin Akdeniz tarzı beslenmeyi tercih edin. Yeterli protein ve kalsiyum kaynaklarını (süt ürünleri, yeşil yapraklılar) dahil edin.
- Sigara ve alkol: Sigarayı bırakın; alkolü sınırlayın. Her ikisi de sıcak basmasını ve kalp-damar riskini artırabilir.
- Stres yönetimi: Düzenli nefes egzersizi, meditasyon veya kısa gevşeme molaları ekleyin. Sosyal destek alın.
- Pelvik taban sağlığı: İdrar kaçırma için Kegel egzersizleri faydalıdır. Gerekirse pelvik taban fizyoterapisine başvurun.
- Cilt ve vajinal bakım: Nazik temizleyiciler, düzenli nemlendirici ve su bazlı kayganlaştırıcılar kullanın.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
- 12 aydır adet görmüyorken tekrar vajinal kanama.
- Çok şiddetli, pıhtılı veya sık tekrarlayan kanama.
- Göğüs ağrısı, nefes darlığı, tek bacakta ani şişlik/ağrı.
- Yeni, çok şiddetli baş ağrısı veya nörolojik yakınmalar.
- Şiddetli depresyon, umutsuzluk veya intihar düşüncesi.
- Memede yeni kitle veya meme başında kanlı akıntı.
- İdrar yaparken yanma, ateş veya bel ağrısı ile sık enfeksiyon.
- İstemsiz ve belirgin kilo kaybı veya gece terlemeleri günlük yaşamı bozuyorsa.
Sık Sorulan Sorular
- Menopoz ne zaman başlar? Ortalama yaş yaklaşık 45–55 arasıdır. 12 ay adet görülmemesi ile tanımlanır; değişkenlik normaldir.
- Sıcak basması ne kadar sürer? Çoğu kişide birkaç yıl içinde azalır; bazı kişilerde daha uzun sürebilir. Yaşam tarzı adımları ve uygun tedavi ile kontrol edilebilir.
- Menopozda hamile kalabilir miyim? Perimenopozda ovulasyon düzensiz de olsa olabilir; istenmeyen gebelikten korunma gerekebilir. Menopoz tanısı sonrası gebelik beklenmez.
- Bitkisel ürünler işe yarar mı? Bazılarında kısmi fayda bildirimi vardır; kanıtlar sınırlı ve etkileşim riski mevcuttur. Kullanmayı düşünüyorsanız hekime danışın.
- Kilo alımını nasıl yönetebilirim? Düzenli hareket, porsiyon kontrolü ve liften zengin beslenme yardımcıdır. Hızlı çözümler yerine sürdürülebilir adımlar tercih edin.
Kaynaklar
Yasal Uyarı
Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır, hekiminizin yerini almaz.
Last reviewed: 2025-11-22
